![]() |
|
|
|
|
|
TEXTOS DE
FEDRO EL GÉNERO LITERARIO DE LA
FÁBULA.
La fábula suele definirse como una composición
literaria, generalmente en verso, en la que por medio de una ficción alegórica y
de personificaciones de seres irracionales, inanimados o abstractos, se da una
enseñanza útil o moral. Su origen remoto es probablemente oriental. La
paternidad de la fábula como género literario se atribuye a Esopo, griego del
siglo VI a. de C., personaje semimítico cuya vida está llena de leyendas de
dudosa autenticidad: por él, la fábula de animales se denomina «fábula esópica».
En Roma, el término fábula tiene,
por un lado un sentido amplio, designando cualquier relato con peripecias
variadas; por otro lado, se usa con el sentido restringido con las
características que antes hemos citado.
FEDRO.
Nació
hacia el año 15 a. de C. en Macedonia. Llegó a Roma como esclavo de Augusto, que
después le concedió la libertad. Murió hacia el año 50 d. de C. Escribió cinco libros de
Fábulas. Como el propio Fedro nos dice en los prólogos y epílogos a sus
libros, sus temas están tomados de Esopo, aunque también compone fábulas
originales, inspiradas en la vida y en las costumbres de su época. Las dos
características esenciales de la fábula de Fedro son la diversión y la enseñanza moral. Las
fábulas de Fedro encierran una dura sátira contra los poderosos que abusan de su
poder, contra los soberbios, los mentirosos, los malvados. El verso de las fábulas de Fedro es
el senario yámbico, verso popular y
humilde. Su lenguaje es claro y sencillo, pero elegante. Sus metáforas son
simples, pero pintorescas y sugestivas. 1. CANIS PER FLUVIUM CARNEM FERENS
(Avidum sua saepe
deludit aviditas)
Amittit
merito proprium, qui alienum adpetit. Canis
per flumen carnem cum ferret natans, lympharum
in speculo vidit simulacrum suum, aliamque praedam ab alio
cane ferri putans eripere voluit; verum
decepta aviditas et,
quem tenebat ore, dimisit cibum nec
quem petebat adeo potuit tangere. (Malefacere qui vult,
nusquam non causam invenit) Ad
rivum eundem lupus et agnus venerant siti compulsi; superior
stabat lupus longeque
inferior agnus. Tunc fauce inproba
latro incitatus iurgii causam
intulit. «Cur»,
inquit, «turbulentam fecisti mihi aquam
bibenti?» Laniger contra timens: «Qui[i]
possum, quaeso, facere quod quereris, lupe? A te decurrit ad meos haustus liquor.» Repulsus
ille veritatis viribus: «Ante
hoc sex menses male», ait, «dixisti mihi.» Respondit
agnus: «Equidem natus non eram.» «Pater
hercle tuus», ille inquit, «male dixit mihi;» atque ita correptum lacerat
iniusta nece. Haec
propter illos scripta est homines fabula, qui
fictis causis innocentes opprimunt. [i] Qui: adverbio interrogativo, ‘cómo’.
3. VACCA
ET CAPELLA, OVIS ET LEO (Potentioris societatem fuge) Numquam est fidelis cum potenti societas; testatur haec fabella propositum meum. Vacca et capella et patiens ovis iniuriae socii fuere cum leone in saltibus. Hi cum cepissent cervum vasti
corporis, sic est locutus partibus factis leo: «Ego primam tollo,
nominor quoniam leo; secundam, quia sum
fortis, tribuetis mihi; tum, quia plus valeo, me
sequetur tertia; malo adficietur, siquis
quartam tetigerit.» Sic totam praedam sola
improbitas abstulit. 4. Passer ad leporem
consiliator Sibi non cavere
et aliis consilium dare
stultum esse paucis ostendemus versibus. Oppressum ab aquila, fletus edentem
graves, leporem obiurgabat passer: Ubi pernicitas nota" inquit illa est? Quid ita cessarunt
pedes?" Dum loquitur, ipsum
accipiter necopinum rapit
questuque vano
clamitantem interficit.
Lepus semianimus mortis
in solacio: “Qui modo[i]
securus nostra irridebas mala, simili querela fata
deploras tua”.
Consilia qui dant prava
cautis hominibus, et perdunt operam et
deridentur turpiter. Canes currentes bibere in
Nilo flumine, a corcodilis ne rapiantur, traditum est. Igitur cum currens bibere coepisset canis, sic corcodillus: “Quamlibet lambe otio; noli vereri”. At ille: “Facerem mehercule, nisi esse scirem carnis te cupidum meae”. Barbam capellae cum impetrassent ab Iove, hirci maerentes indignari coeperunt quod dignitatem feminae aequassent suam. “Sinite”, inquit, “illas gloria vana frui et usurpare vestri ornatum muneris, pares dum non sint vestrum fortitudine”. Hoc argumentum monet ut sustineas tibi habitu esse similes qui sint virtute
impares. Inops, potentem dum vult imitari, perit. In prato quondam rana conspexit bovem
et tacta invidia tantae magnitudinis rugosam inflavit pellem: tum natos suos interrogavit, an bove esset latior. Illi negarunt. Rursus intendit cutem maiore nisu et simili
quaesivit modo,
quis maior esset.
Illi dixerunt
bovem. Novissime indignata dum vult validius inflare sese, rupto iacuit corpore. Fideiussorem infidum cave Fraudator homines cum advocat sponsum
improbos, non rem expedire, sed malum augere
expetit. Ovem rogabat cervus modium tritici lupo sponsore. At illa praemetuens dolum: “Rapere atque abire
semper adsuevit lupus, tu de conspectu fugere
veloci impetu: ubi vos requiram, cum
dies advenerit? Instante partu mulier
actis mensibus humi iacebat flebilis
gemitus ciens. Vir est hortatus corpus
lecto reciperet onus naturae melius quo
deponeret. “Minime”, inquit, “illo
posse confido loco malum finiri quo
conceptum est initium.” 10.
MUSCA ET MULA
Ridenda imbecillorum superbia Musca in temone sedit et mulam increpans: “Quam tarda es!”, inquit, “non vis citius
progredi? Vide ne dolone collum conpungam tibi.” Respondit illa: “Verbis non moveor tuis; magistrum timeo sella qui
prima sedens tergum flagello temperat lento meum et ora frenis continet spumantibus. Quapropter aufer frivolam insolentiam; nam et ubi tricandum et ubi currendum sit,
scio”. Hac derideri fabula
merito potest qui sine virtute vanas
exercet minas. 11. RANAE AD SOLEM
Aesopus et continuo
narrare incipit: Uxorem quondam Sol cum vellet ducere, Clamorem ranae sustulere
ad sidera. Convicio permotus quaerit
Iuppiter causam querelae. Quaedam tum stagni
incola: “Nunc" inquit “omnes unus
exurit lacus cogitque miseras arida
sede emori. Quidnam futurum est, si crearit liberos?" 12. LANIUS ET SIMIUS
Pendere ad lanium quidam vidit simium,
Inter reliquas merces atque obsonia;
Quaesivit quidnam saperet. Tum lanius iocans:
Quale" inquit caput est, talis praestatur sapor"
Ridicule magis hoc dictum quam vere aestimo; Quando ut formosos saepe inveni pessimos, ita turpi facie multos cognovi optimos. 13. DE
VULPE ET UVA Spernit superbus quae nequit assequi Fame coacta vulpes alta in vinea uvam appetebat summis saliens
viribus; Quam tangere ut non potuit,
discedens ait: Nondum matura est; nolo acerbam sumere" Qui facere quae non possunt verbis
elevant, adscribere hoc debebunt exemplum
sibi.
Copyright(c) 2003. Carlos Cabanillas. I.E.S. Santiago Apóstol |